Het paarden­brein

Magie?

Zonder het paard in een magisch alwetend wezen te hoeven veranderen, kunnen we wel stellen dat hun bijdrage aan coach- en therapie­sessies zo krachtig kan zijn, dat het soms wel magisch lijkt.
En daar­voor hoeven ze alleen maar paard te zijn, gewoon zoals ze zijn. Maar wat is dat dan precies? We onder­zoeken dat graag en in dit blog kijken we daar­om eens naar het paardenbrein.

Het paardenbrein

Waarbij we ontdekken dat er een aantal verschillen zijn tussen het mensen- en het paarden­brein. Wat daar­bij het meest opvalt is dat paarden:

1. Een (veel) kleinere pre­frontale cortex¹ hebben dan mensen.
   De pre­frontale cortex is betrokken bij cognitieve functies, zoals planning, besluit­vorming en redeneren.
2. Een groter limbisch systeem hebben.
   Het limbisch systeem is betrokken bij emotie en geheugen.
3. Vermoedelijk een meer ontwikkelde rechter­hersen­helft hebben (hoewel onder­zoek hier­naar nog beperkt is).
   In de linker­hersen­helft bevinden zich de taal- en spraak­functies en het analytisch denken. De rechter­hersen­helft staat bekend om ruimtelijke vaardig­heden en speelt een belang­rijke rol bij het inter­preteren van non-verbale signalen en emoties.

Wat is het gevolg van deze verschillen?

1. Prefrontale cortex

Directe motorische reactie

Het menselijk brein verzamelt sensorische informatie en stuurt deze informatie eerst naar de pre­frontale cortex voor analyse en evaluatie, waarna de motorische cortex in actie komt en het lichaam in beweging zet. Bij mensen is de neo­cortex, vooral de prefrontale cortex, groter dan bij paarden. De hersenen van het paard:

Paarden hebben een groot vermogen tot het reguleren van hun eigen emoties en stressniveaus

Als prooi­dier heeft een paard ook meer aan een goed reactie­vermogen en een goede aan­sturing van het lichaam om snel, ver weg te kunnen vluchten.
Deze kwaliteiten worden voor­namelijk aangestuurd door het cerebellum (het deel van de hersenen dat een cruciale rol heeft in de coördinatie van beweging, balans en motorische controle) dat in verhouding veel groter is dan bij mensen. Daarom kan een veulen bijvoorbeeld veel eerder lopen dan een baby.
De mens heeft als roof­dier meer aan kwaliteiten die worden aan­gestuurd door de grotere pre­frontale cortex zoals abstract denken, redeneren en eerdere ervaringen oproepen, zodat hij slim kan jagen en een prooi vangen.

2. Het limbische systeem

Emotionele hersenen

Bij paarden is het limbische systeem, de emotionele hersenen, in verhouding groter:

3. De rechter­hersenhelft

De waarschijnlijk meer ontwikkelde rechter­hersen­helft is vermoedelijk de reden dat paarden:

Informatie voor de cliënt

Met deze combinatie van een kleinere pre­frontale cortex, een groter limbisch systeem en meer ontwikkelde rechter­hersen­helft zijn paarden­hersenen dus gebouwd om hun eigen emoties te ervaren én de signalen van anderen scherp te kunnen opmerken zonder al te veel evaluatie en beoordeling alvorens er op te reageren. Waar­door hun reacties direct zijn en niet-oordelend.

Die directe en oordeel­loze reactie op wat een cliënt in een sessie verbaal maar vooral ook non-verbaal laat zien, geeft de cliënt (en de coach of therapeut) ontzettend veel informatie over zijn eigen staat van zijn en gedrag, en de uit­werking daarvan op de ander.

Paarden zijn goed in het aangaan van hechting en socialisatie, wat zorgt voor een goed functionerende kudde

Er zijn nog twee opmerkelijke verschillen tussen het mensen- en het paardenbrein:

Verbinding linker- en rechter­hersenhelft

Bij paarden is de verbinding tussen de linker- en de rechter­helft van de hersenen minder goed ontwikkeld dan bij mensen. Daar­naast staan hun ogen aan de zij­kant van hun hoofd, waardoor het linker­oog niet hetzelfde ziet als het rechteroog.

Categorische perceptie

Paardenhersenen zijn minder goed in categorische perceptie dan de hersenen van een mens. Met categorische perceptie wordt het onbewust bij elkaar brengen van items op basis van conceptuele gelijkenis bedoeld. Waar wij in staat zijn om de verschillende versies of kanten van hetzelfde object nog als hetzelfde object te herkennen, zien paarden in iedere versie of met andere kijk op iets, een heel nieuw object.

Deze laatste twee verschillen zijn iets minder relevant voor het coachen, maar wel de verklaring voor veel onbegrip tussen mens en paard. Want een paard kan op de terug­weg daad­werkelijk schrikken van iets wat hij aan de linker­kant van de weg ziet, ook al zag hij het op de heen­weg even eerder al met zijn rechter­oog. Dat is geen aan­stellerij, voor het paard is het echt nieuw.
En bijvoor­beeld een zwart paard met een roze deken op niet hetzelfde is als datzelfde zwarte paard dat zonder deken helemaal zwart is. Het zal in de kudde eerst goed onder­zocht worden voor­dat de herkenning er weer zal zijn. Voor ons is dat vanzelf­sprekend, voor een paard niet.

1. De verhouding tussen hersen- en lichaams­volume is bij een paard ongeveer 1:600 en bij een mens 1:40. Een paard heeft een veel groter hoofd en lichaam dan een mens, maar de hersenen zijn (zowel relatief als absoluut) kleiner. De hersenen van een mens wegen zo’n 1300 gram, die van een paard ongeveer 600 gram. Het encefalisatie­quotiënt van een paard ligt rond de 0,9 en van een mens rond de 7,5.

Meer blogs

Meer kennis
Meer informatie