kenniscentrum | blogs | de onafgemaakte gestalt
De onafgemaakte Gestalt
Ieder organisme – en ook de mens is een (complex) organisme – is voortdurend op zoek naar balans, een proces dat al op celniveau aanwezig is. Als de balans verstoord wordt door invloeden van buitenaf, dan probeert het organisme het evenwicht van het interne milieu altijd te hervinden. Dit vermogen van het lichaam, om een stabiele interne omgeving te handhaven ondanks veranderingen in de externe omgeving, wordt ook wel ‘homeostase’ genoemd, een biologisch mechanisme dat ervoor zorgt dat we in balans blijven, ondanks veranderingen in onze omgeving.
Ieder organisme, ook de mens, is voortdurend op zoek naar balans
Wanneer pogingen om het evenwicht te hervinden onderbroken worden door iets van buitenaf waar we geen invloed op hebben, kan het evenwicht op dat moment niet worden hersteld.
Volgens Fritz Perls, de grondlegger van de Gestaltpsychologie, ontstaan er in het leven soms situaties waarin mensen hun ervaringen niet volledig afmaken of verwerken. Hij geloofde dat deze onafgemaakte zaken in het onbewuste blijven bestaan en energieblokkades vormen. Er ontstaat dan een onvoltooide situatie die hij een onafgemaakte Gestalt noemde. Het organisme zal volgens Perls blijven proberen om voltooiing te zoeken, de onafgemaakte Gestalt af te ronden en de balans te herstellen.
Perls werd beïnvloed door de psychoanalyticus Sigmund Freud die stelde dat verdrongen of onderdrukte herinneringen en emoties als onopgeloste energieën in het onbewuste werden opgeslagen. Freud geloofde dat het naar de oppervlakte brengen van deze verdrongen inhoud en het bewust maken ervan noodzakelijk is om deze emotionele ervaringen te verwerken.
Onafgemaakte Gestalten kunnen het leven op allerlei manieren onbewust beïnvloeden. Ze kunnen invloed hebben op iemands functioneren en welzijn, en kunnen zich op verschillende manieren manifesteren, bijvoorbeeld als lichamelijke spanning, ongewenste gedragspatronen of emotionele problemen. Als gevolg hiervan kunnen gevoelens die nooit volledig zijn ervaren het huidige bewustzijn en authentieke contact met anderen belemmeren. Dit blijft zo totdat de Gestalt eindelijk de ruimte krijgt om te worden afgerond. Dat kan door ermee in contact te treden.
Gevoelens die nooit volledig zijn ervaren kunnen het huidige bewustzijn en authentieke contact met anderen belemmeren
Een voorbeeld hiervan is honger en de daaruitvolgende behoefte om iets te eten. Als je dan iets kunt eten, verdwijnt je honger. Als er echter iets tussenkomt – iemand pakt je bord weg of zegt: “Pas op, dat eten is bedorven” – dan wordt de vervulling van de behoefte om iets te eten onderbroken. Het hongergevoel blijft knagen tot je alsnog iets kunt eten. Als je je concentreert op een andere taak zul je er misschien even niet meer aan denken, maar op een goed moment voel je de honger weer, het is nog niet weg.
Er is sprake van een onafgemaakte Gestalt als zo’n proces niet volledig of onbevredigend doorlopen is.
Omdat het de behoefte van de mens is om dat wat onvoltooid is af te maken, blijft er aandacht naartoe gaan. De onafgemaakte Gestalt blijft om aandacht vragen en vormt een blokkade totdat er werkelijk contact mee gemaakt wordt. Pas dan vindt verwerking en groei plaats.
Het afronden van een onafgemaakte Gestalt kan door ‘terug te keren’ naar waar en hoe deze Gestalt ontstond. Niet letterlijk, want de ervaring ligt natuurlijk in het verleden, maar het is wel mogelijk om de situatie in een veilige omgeving na te bootsen. Zo kun je opnieuw in de oude situatie stappen om te kijken hoe je je ertoe kunt verhouden. Wat toen door een verstoring van buitenaf niet lukte, kun je in het hier en nu wel: het contact met jezelf, de ander en je omgeving herstellen.
De toegevoegde waarde van paarden
Sessies met paarden zijn bij uitstek geschikt om zo’n onafgemaakte Gestalt af te ronden. Binnen een veilig speelveld, met paard(en), activiteiten en materialen die vaak als metafoor werken, kan een oude ervaring opnieuw beleefd en afgerond worden.
Wanneer de coach of therapeut non-directief werkt en het proces vooral aan het paard overlaat, is het risico op re-traumatisering minimaal
De coach of therapeut faciliteert hierbij vanuit een open houding en stuurt niet. Alles gebeurt in het tempo van de cliënt, zodat zijn grenzen nooit overschreden worden. De coach of therapeut weet namelijk niet wat de Gestalt voor de cliënt precies inhoudt.
Omdat de coach of therapeut slechts faciliteert, non-directief werkt, maar vóór alles het proces aan het paard overlaat, is het risico van re-traumatisering door wat er in de sessie gebeurt minimaal. De cliënt bepaalt namelijk zelf de grenzen en kan in rust en veiligheid in contact treden met zichzelf, de ander (het paard of de paarden) en de omgeving. Deze fysieke ervaring, waarbij woorden niet nodig zijn, zorgt voor bewustwording op een dieper niveau.